„Pokłosie” Pasikowskiego jako narzędzie prania mózgów w polskich szkołach

Wstęp

Komentowanie zdarzeń bieżących nie leży w obszarze zainteresowań serwisu Polska Myśl Narodowa. Temat filmu „Pokłosie” pojawia się na serwisie wyłącznie w związku z wpisywaniem się tego kiczu w „jedwabną” „pedagogikę winy”, jedno z narzędzi stosowanych przez hasbarę w celu pacyfikacji „judeosceptycznych” nastrojów wśród Polaków. Szerzej o celach i metodach wymierzonej w naród polski żydowskiej akcji propagandowej wokół niemieckiego mordu w Jedwabnem traktują teksty “Pogrom” w Jedwabnem – niech Niemcy przepraszają Żydów za swoją zbrodnię!, Prawda o “pogromie” w Jedwabnem. Mordowali Niemcy, a nie – Polacy i Jedwabne oszczerstwo i haniebne przeprosiny. Mogłoby się wydawać, że po publikacjach Grossa i prezydenckich przeprosinach (Kwaśniewskiego i Komorowskiego) nie można się posunąć dalej w pacyfikowaniu Polaków. Okazuje się jednak, że machina propagandowa polskojęzycznych władz III RP nie cofnie się przed niczym. Tym razem na koszt polskiego podatnika powstał film szkalujący Polaków, fałszujący historię, który na dodatek ma się stać materiałem dydaktycznym w polskich szkołach. Poniżej zostały zamieszczone scenariusze zajęć opracowane na potrzeby omówienia filmu W. Pasikowskiego „Pokłosie”. Materiały (o których pisały niezależna i wpolityce.pl) „wypłynęły” ze stołecznego Biura Edukacji. Bezczelność tej propagandy tworzonej i wciskanej na koszt polskich obywateli jest porównywalna z prowokacją Yael Bartany – tyle, że przedsięwzięcie to prowokacją nie jest. Jest w zamierzeniu narzędziem prania mózgów polskiej młodzieży*. Sam film, jako fałsz historyczny i kicz artystyczny może wywoływać co najwyżej wzruszenie ramion lub uśmiech politowania. Film ten połączony z materiałami prezentowanymi poniżej reprezentuje jednak nie głupawe dziwactwo, tylko agresję wobec świadomości historycznej polskiej młodzieży. Pozostaje mieć nadzieję, że film wywoła reakcje przeciwne do zamierzonych. Aby tak się stało – należy nagłośnić sprawę prezentowanych poniżej scenariuszy „lekcji” – wśród rodziny, przyjaciół i znajomych. Cała opisywana afera pokazuje dobitnie, jaki poziom upodlenia osiągnął obecnie naród polski we własnym państwie.

Scenariusze zajęć zostały opatrzone komentarzami redakcji.
__________________
* I to klasycznego prania mózgu, stosującego techniki mnemoemocjonalne/neurolingwistyczne (chodzi o przywoływanie w związku ze „zdarzeniami” z „Pokłosia” wspomnień konkretnych własnych emocji / wczuwanie się w rolę – można doczytać, jak to ma wyglądać w „scenariuszach zajęć”; pamięć emocji jest oddzielona od pamięci faktów, przywoływanie wspomnień określonych emocji w kontekście innych zdarzeń to podstawa pracy przy warunkowaniu / wpajaniu określonych reakcji). Jeśli osoby starsze i uświadomione ten film rozśmieszy lub rozwścieczy, to niestety dla osób młodszych może być jedynym źródłem wiedzy, bardziej wiarygodnym niż artykuły z internetowego „podziemia informacyjnego”, jak by one nie były prawdziwe. Amerykańskim jeńcom prano mózgi, każąc im wygłaszać tezy, z którymi się nie zgadzali (o ileż łatwiej indoktrynować osoby bez poglądów na dany temat!!!). Po kilku „występach” zaczynali się utożsamiać z tym, co publicznie mówili. W szkołach będzie to samo. Nikt się przecież nie łudzi, że więcej niż 1 osoba (niechby jakimś cudem 2) w klasie zna prawdę – i taką osobę reszta zakrzyczy … albo osoba ta -zwyczajnie nie wypowie się, widząc, że ogół ma inne zdanie (patrz też: konformizm, eksperymenty Asha i Milgrama).

Poziom edukacyjny: szkoła ponadgimnazjalna
Przedmioty: język polski oraz historia, etyka, godzina do dyspozycji wychowawcy, zajęcia pozalekcyjne
Czas: 1 godzina lekcyjna oraz wyjście do kina na projekcję filmu
Scenariusz lekcji: „Naród, który traci pamięć, traci sumienie”. Dyskusja o wartościach na podstawie filmu Władysława Pasikowskiego „Pokłosie”.
Film jest o przywracaniu nam pamięci, film jest o nas. Naszym rachunkiem sumienia, którego powinniśmy dokonać po wyjściu z kina – Władysław Pasikowski, 2011 (uwaga red.: Czy można przywracać pamięć czegoś, co nie miało miejsca? W jaki sposób oszczerstwa i konfabulacje mają być „rachunkiem sumienia?)
Metody i techniki pracy: miniwykład, praca w zespołach, dyskusja
Cele lekcji
Uczeń:

• analizuje i interpretuje dzieło filmowe w kontekście historyczno-społecznym;
• wyjaśnia wpływ historii na losy ludzi i opisuje skutki tych zależności;
• wskazuje wpływ sytuacji ekstremalnych na zachowania ludzi;
• rozumie, że nie narodowość decyduje o wartości człowieka; (uwaga red.: Narodowość decyduje o obowiązkach, jakie Polak ma wobec danej osoby – czy polska szkoła kiedyś będzie tego nauczała? Zobacz też Multikulti metodą destrukcji państwa narodowego)
• dostrzega w świecie konflikty wartości oraz rozumie źródła tych konfliktów.

UWAGA:

Film „Pokłosie” może budzić kontrowersje. Nawiązuje do najtrudniejszych kart historii polsko-żydowskiej (uwaga red.: raczej do żydowskich konfabulacji na temat polsko-żydowskiej historii). Dlatego ważna jest dyskusja z młodzieżą po projekcji. Zadaniem nauczyciela jest moderowanie dyskusji bez narzucania swojej interpretacji, ale reagowanie na agresję w wypowiedziach uczniów. Film jest inspirowany wydarzeniami w Jedwabnem, a nie ich rekonstrukcją czy wiernym zapisem podobnych wydarzeń. Jednak niemal każdy detal fabuły filmu miał swój pierwowzór w historii (uwaga red.: które ważniejsze elementy fabuły mają cokolwiek wspólnego z rzeczywistością?). Film może być wykorzystany na lekcji języka polskiego, historii przy omawianiu konsekwencji II wojny światowej, antyżydowskich wystąpień i pogromów w Polsce i Europie, a także na lekcjach etyki oraz na godzinach wychowawczych.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

WPROWADZENIE

1. Przedstaw uczniom cele lekcji. Zapytaj, kiedy i gdzie rozgrywa się akcja filmu oraz jaka jest jego treść. Poproś, aby uczniowie zastanowili się, do jakich znanych im wydarzeń
z polskiej historii nawiązuje.
2. Uczniowie powinni zauważyć, że akcja „Pokłosia” rozgrywa się w 2001 roku na polskiej wsi. Natomiast fabuła dotyczy wydarzeń sprzed sześdziesięciu lat, z roku 1941. Powiedz, że jeśli chodzi o lokalizację filmowych wydarzeń, twórcy filmu nie chcieli wskazywać konkretnego miejsca na mapie. W filmie używana jest nazwa wsi Gurówka.
 3. Przypomnij krótko tło historyczne zekranizowanych wydarzeń.
W okresie międzywojennym w Polsce mieszkało ponad 3 mln osób pochodzenia żydowskiego, w niektórych ośrodkach miejskich stanowili 77% mieszkańców. Wywierali znaczny wpływ na krajowe stosunki ekonomiczne, co było jedną z przyczyn antysemityzmu. Rodziły się nastroje antypolskie i izolacjonistyczne (uwaga red.: szczególnie w roku 1920 i po 17.IX.1939 …).
Latem 1941 roku, po agresji niemieckiej na Związek Radziecki, przez Europę przetoczyła się fala antyżydowskich pogromów. Były one często inspirowane czy tolerowane przez Niemców, jednak ludność miejscowa brała w nich udział dobrowolnie (uwaga red.: szczególnie ta w Jedwabnem … niektórzy tak się rwali do współpracy, że im Niemcy musieli wybijać zęby). Do największych pogromów doszło w Kownie na Litwie i Jassach w Bessarabii, ale antyżydowskie wystąpienia miały miejsce również w wielu innych miastach i miasteczkach. Wydarzenia takie miały również miejsce w Polsce.
Przez lata komunistycznej rzeczywistości powojennej obowiązywał niepisany zakaz mówienia o tych wydarzeniach. Wyszły na światło dzienne i stały się przedmiotem narodowej dyskusji w 2000 roku, kiedy ukazała się książka Tomasza Grossa „Sąsiedzi” (uwaga red.: jeśli jakieś fakty wyszły na światło dzienne kiedy ukazała się książka Grossa, to chyba jeżąca włosy na głowie pogarda Żydów dla prawdy historycznej; przy okazji zdemaskowało się wiele osób pełniących w Polsce funkcje publiczne …). Opowiadała ona o wydarzeniach w Jedwabnem – małym miasteczku, którego polscy mieszkańcy dokonali pogromu na swoich żydowskich sąsiadach (uwaga red.: polska perfidia sięgała tak daleko, że ww mieszkańcy dokonali tego rękoma Gestapo i Einsatzkomando SS pod dowództwem Hermana Schapera).

ROZWINIĘCIE

4. Zapytaj uczniów o wrażenia po obejrzeniu filmu:

• Co ich poruszyło?
• Co najbardziej zaskoczyło?
• Jakie były ich refleksje i uczucia po wyjściu z kina?

5. Podziel uczniów na dwa zespoły, wyjaśnij, że zadaniem każdego zespołu będzie sporządzenie opisu postaw głównych bohaterów filmu, czyli braci Józka i Franka.
Poproś pierwszy zespół o odpowiedź na pytania dotyczące Józka:

• Gdzie mieszka, czym się zajmuje?
• Jakie były na początku jego relacje z bratem?
• Czym naraził się mieszkańcom wsi?
• Jak wyjaśnił swoje postępowanie?
• Dlaczego niechęć mieszkańców przerodziła się w nienawiść do niego?
• Jaka była jego reakcja na odkrytą prawdę o ojcu?
• Czy  można go nazwać bohaterem?
  Poproś drugi zespół o odpowiedź na pytania dotyczące Fanka:
• Skąd pochodzi, gdzie obecnie mieszka?
• Dlaczego powrócił do rodzinnej wsi?
• Jak zmieniło się jego zachowanie w stosunku do brata?
• Jak zareagował na prawdę o zbrodni ojca?

Uczniowie powinni zapisywać odpowiedzi na arkuszach papieru, by wybrany przedstawiciel zespołu mógł zaprezentować je następnie na forum klasy.
6. Omówcie  wspólnie również postawy drugoplanowych bohaterów: Sudeckiego, policjanta Nowaka, księdza proboszcza i jego następcy, społeczności wiejskiej. Zadaj uczniom pytania pomocnicze:

• Jak zachowywali się mieszkańcy wsi, kiedy Józek zaczął na swoim polu gromadzić macewy? Jaką wartość miały dla nich te żydowskie płyty nagrobne,  a jaką dla Józka?
• Jaką postawę przyjął ksiądz proboszcz, a jak zachował się przyszły jego następca, ksiądz Janusz?
• Po czyjej stronie stanął posterunkowy, sierżant Nowak?
• Jak zachował się stary Sudecki, a jak jego wnuk i wnuczka?
• Dlaczego we wsi panowała zmowa milczenia dotycząca wydarzeń z 1941 roku?

7. Zaproponuj dyskusję nad możliwymi sposobami interpretacji filmu. Jakie jest jego główne przesłanie? Propozycje uczniów zapisuj na tablicy.

• „Pokłosie” jako film o prawdzie i pamięci.

Czy prawda, nawet ta bolesna i okrutna, jest oczyszczająca (uwaga red.: „Prawda was wyzwoli”. Szkopuł w tym, że jeśli Polacy wreszcie usłyszą prawdę – przestaną się poczuwać do winy.)? Czy po pierwszym bólu przychodzi ukojenie? Prawda nie zabija, lecz wskrzesza?
Zwróć uwagę uczniów na to, że chyba każdy naród w swojej historii, oprócz chwalebnych i bohaterskich kart, ma również takie, o których chciałby jak najszybciej zapomnieć (uwaga red.: Tylko dlaczego Polacy mają być nauczani przez Żydów akurat o nieistniejących „niechwalebnych kartach”?).  Zapisz na tablicy pytania: Co powinniśmy zrobić z niechlubną przeszłością? Zapomnieć, i w obawie, że zostanie wykorzystana przez wrogów, zakopać na zawsze? Czy też wierzyć, że zło wyciągnięte na światło dzienne traci swą niszczącą moc i staje się źródłem moralnej siły? A może po prostu – pamiętać? Zainicjuj dyskusję na te tematy.
Poproś uczniów o wskazanie przykładowych reakcji filmowych braci na okrutną i bolesną prawdę o najbliższych, o przeszłości. Jak zareagował każdy z nich? Do czego odkrycie prawdy doprowadziło w ich relacjach? Poproś także o interpretację ostatniej sceny filmu.

• „Pokłosie” jako film o odpowiedzialności.

Przytocz słowa reżysera W. Pasikowskiego: Ten film powstał ze wstydu. To jest bardzo silna emocja. Jak większości młodych ludzi w PRL zaoferowano mi Sienkiewiczowską wizję historii Polski. Z jakiegoś jednak powodu unikano nagłaśniania „Ogniem i mieczem”, więc nie dziwota, że natychmiast po tę książkę sięgnąłem. Obrazy pacyfikacji powstania ukraińskiego są u Sienkiewicza porażające. Pan Wołodyjowski, „rzeźnik zawołany”, nabijał Kozaków na pale tysiącami. Powstało we mnie podejrzenie, że nie wszystko w naszej historii jest takie cudowne (uwaga red.: A młodzież to kupi … może przynajmniej nauczyciele się dowiedzą, jak polską literaturę i historię zna reżyser „Pokłosia” i osoby piszące takie plany zajęć …)
Czy strach przed spojrzeniem w mrok swojej historii, w której pomiędzy najjaśniejszymi kartami czai się najgorsza ludzka podłość, małość i tchórzostwo, może tłumaczyć postawę bierności społeczeństwa?

• „Pokłosie” jako film o odwadze. Odwadze, bez której zrozumienie naszej przeszłości jest niemożliwe?

Przytocz słowa aktora Ireneusza Czopa (w filmie gra postać Franka): To opowieść o odwadze zadawania pytań, również tych trudnych i niewygodnych. Zachęta, by zadawać je przede wszystkim samemu sobie. Chociaż przyzwyczajeni jesteśmy do robienia uników i prostych stwierdzeń: „A co mnie to wszystko obchodzi? Nie będę marnował czasu na grzebanie się w przeszłości”.
Zapytaj uczniów, jak rozumieją słowa producenta filmu Dariusza Jabłońskiego: Być Polakiem to być człowiekiem odważnym. To nie jest film antypolski, lecz propolski(uwaga red.: Szkalowanie Polaków jest propolskie … stwórzmy trochę równie „prawdziwych” filmów o Żydach, może oni też potrzebują równie prożydowskich filmów w naszym „antysemickim” kraju? A może po prostu zróbmy prawdziwe filmy o Koniuchach, Nalibokach i ŻGW?). Być Polakiem to być człowiekiem, który jest dumny ze swojej przeszłości, historii. W związku z tym Polak nie utożsamia się z mordercami (uwaga red.: Niektórzy Polacy utożsamiają się z Gestapowcami i SS-manami, skoro biorą ich winy na siebie i przepraszają za nie …).

• „Pokłosie” jako opowieść o wojnie, demoralizacji, przemocy, strachu.

Do czego zdolny jest człowiek w obliczu okrucieństwa, zdewaluowanych wartości? Czy wymordowanie Żydów w wiosce w 1941 roku to konsekwencja wojny?  Czy wszystkie czyny możemy tłumaczyć czasem wojny? Poproś o wypowiedzi uczniów na ten temat.

• „Pokłosie” jako opowieść o człowieczeństwie.

Przytocz  słowa Józka: Bo są rzeczy bardziej nie w porządku niż inne – tłumaczące zbieranie przez niego macew od gospodarzy i ustawianie ich na swoim polu.
Józek jest przekonany, że jego postępowanie jest słuszne. Występuje przeciw wszystkim, sam staje w obronie pamięci Żydów, bo z ich żywych już nikt nie został(uwaga red.: cóż to za forma?!?), bo jest to w stosunku do nich uczciwe. Bo człowiek winny jest drugiemu szacunek, zwłaszcza po śmierci. Poproś, by zastanowili się, jakie obowiązki wynikają z naszego człowieczeństwa.

ZAKOŃCZENIE

8. Zapytaj uczniów, co oznacza tytuł filmu i jak go rozumieją? Poleć, aby znaleźli
w słowniku znaczenie słowa: pokłosie i odnieśli  się do niego w kontekście fabuły filmu.
9. Podsumowując, zapytaj uczniów, która z tych interpretacji jest im najbliższa
i dlaczego? Jak oni, jako młodzi obywatele, ustosunkowują się do zdania z tematu lekcji: Naród, który traci pamięć, traci sumienie (uwaga red.: Naród, który wytworzył „Pokłosie” ewidentnie stracił i pamięć i sumienie … albo ich nigdy nie miał.).

Praca domowa

1. Odpowiedz pisemnie na pytania: Z którym bohaterem „Pokłosia” utożsamiam się najbardziej? Co zrobiłbym na jego miejscu? Jak postąpiłbym na miejscu innych bohaterów?
2. Napisz recenzję filmu, wybierając jedną z jego interpretacji omawianych na lekcji (lub wszystkie).
Bibliografia:
„Pokłosie”pressbook, wprowadzenie, wywiad z I. Czopem i M. Stuhrem;
Dr Krzysztof Persak, Opinia o scenariuszu filmu „Pokłosie”,
A. Walczak, ,,Róża” W. Smarzowskiego filmowym dyskursem o wartościach
Encyklopedia Polski, wydawnictwo R. Kluszczyński, Kraków 1996.

Opracowanie Barbara Giża
Redakcja językowa Dorota Koman

Poziom edukacyjny: szkoła ponadgimnazjalna
Przedmioty: język polski, godzina do dyspozycji wychowawcy
Czas: 2 godziny lekcyjne oraz wyjście do kina na projekcję filmu
Scenariusz lekcji: Z jaką prawdą każe nam się zmierzyć film Władysława Pasikowskiego „Pokłosie”?
Treści zgodne z podstawą programową:
I Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
3. Świadomość językowa.
Uczeń:
1)  analizuje i definiuje (w razie potrzeby z pomocą słowników) znaczenie słów.
II Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
1. Wstępne rozpoznanie.
Uczeń:
1)  prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki (uwaga red.: „Pancernik Potiomkin” stał się z propagandowego chłamu dziełem sztuki, ale czy „Pokłosiu” ten los pisany – można powątpiewać.);
2)  określa problematykę utworu;
3) rozpoznaje konwencję literacką (stałe pojawianie się danego literackiego rozwiązania w obrębie pewnego historycznie określonego zbioru utworów).
Pytania kluczowe:
Dlaczego przeszłość jest często zakłamywana? (uwaga red.: To pytanie wydaje się kluczowe …)
Jakie postawy Polaków wobec eksterminacji ludności żydowskiej przez niemieckich okupantów bywają przemilczane? (uwaga red.: Te prezentowane w filmie „Wsie spalone za Żydów”.)
Po zajęciach uczeń:

• ma świadomość, że określone okoliczności wywołują w ludziach różne postawy;
• zna i wyjaśnia motywy zachowań postaci przedstawionych w filmie;
• zdaje sobie sprawę z tego, że odkrywanie prawdy o faktach bywa bolesne;
• wie, co motywuje ludzi do ukrywania prawdy o hańbiących faktach; (uwaga red.: jak na przykład ŻGW)
• potrafi uzasadnić swoją ocenę wydarzeń ukazanych w filmie;
• potrafi wyjaśnić i zinterpretować tytuł filmu;
• potrafi zinterpretować przesłanie filmu Pasikowskiego; (uwaga red.: To proste – „polscy goim klękajcie, bijcie się w piersi i pytajcie rasę panów, jak możecie odpokutować za winy, które wam rasa panów wymyśliła i wmówiła”.)
• umie scharakteryzować gatunek filmu, w którego konwencji został zrealizowany film „Pokłosie”;
• zdaje sobie sprawę z roli, jaką odgrywa w filmie muzyka.
  Metody dydaktyczne: praca w parach,  dyskusja, praca z tekstem.
  Materiały dydaktyczne:
• materiały pomocnicze nr 1–3

Słowa kluczowe: konwencja, thriller, wina, pokłosie.

UWAGI:

Przed lekcją, zanim uczniowie obejrzą film, zapowiedz, że przez najbliższe 2 lekcje zajmować się będziecie analizą filmu „Pokłosie” Władysława Pasikowskiego, który w maju 2012 roku na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni został uhonorowany Nagrodą Dziennikarzy (uwaga red.: Czy na tym festiwalu byli tylko dziennikarze z GW i Haaretz?). W uzasadnieniu napisano: Za ujęcie traumatycznego tematu w formie, dzięki której na on szansę dotrzeć do młodej publiczności. Powiedz uczniom, że ciekawi cię, czy podzielają oni opinię dziennikarzy.
Poleć uczniom, aby bezpośrednio po obejrzeniu filmu uzupełnili w domu kartę pracy (materiał pomocniczy nr 1), ponieważ notatki pomogą im zabrać głos w dyskusji, która powinna być równie istotna, jak problemy, które porusza film.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

1.    Rozpocznij od pytania o pierwsze, subiektywne wrażenia uczniów:

• Czy film był według nich interesujący?
• Jakie emocje wzbudził?
• Które sceny najbardziej ich poruszyły?
• Jak można by zwięźle odpowiedzieć komuś, kto nie oglądał filmu, o czym on jest?
• Czy i co ich zaskoczyło?
• O czym rozmawiali po wyjściu z kina?

2.    Poproś, aby uczniowie spróbowali określić czas i miejsce, w jakim rozgrywa się fabuła filmu. Po wysłuchaniu ich wypowiedzi podsumuj, że nie jest to konkretna wieś ani konkretne miasteczko. Pewne jest tylko to, że rzecz dzieje  się w Polsce. Wypowiedzi bohaterów pozwalają nam wyliczyć, co kiedy się wydarzyło, i ustalić, w jakim czasie rozgrywa się ukazana na ekranie rzeczywistość – sześćdziesiąt lat po II wojnie światowej.
3.    Zapytaj uczniów, w jaki sposób przedstawiana jest polska przeszłość i minione pokolenia Polaków na lekcjach historii? Jaki obraz polskiej przeszłości ukazywany jest zazwyczaj w polskiej literaturze i poezji? Po wysłuchaniu wypowiedzi uczniów zapytaj:

• Dlaczego najczęściej słyszymy o postawach bohaterskich, ofiarnych, zasługujących na uznanie? (uwaga red.: Bo kluczowe jest formowanie postaw i wpajanie wartości – za pomocą wzorców osobowych. Dopiero internalizacja kanonu wartości umożliwia ocenę postaw zasługujących na potępienie.)
• Czym różni się ta opowieść filmowa o polskiej wsi od wsi, jaką uczniowie znają z własnych doświadczeń, z podręczników, z innych polskich filmów? (uwaga red.: Totalnym i bezczelnym zakłamaniem historii.)
• Czy łatwo jest mówić o tym, że nie wszyscy Polacy są bohaterami lub też ofiarami skrzywdzonymi przez inne narodowości? (uwaga red.: O to najlepiej zapytać Żydów, czy im łatwo przychodzi pisać o Koniuchach, Nalibokach, „Żagwi” (ŻGW) i tym podobnych ciekawostkach – po co wymyślać Polakom winy i pytać, czy im łatwo mówić o tych wyimaginowanych winach?)
• Czy z dumą opowiada się o zachowaniach swoich rodaków, które zasługują na potępienie? (uwaga red.: To jest jedna ze standardowych technik prania mózgu – osoby poddawane obróbce mają wywoływać w sobie określone stany emocjonalne lub je przywoływać w kontekście danej sytuacji; część warunkowania przebiega poza świadomością osoby warunkowanej; to samo dotyczy kolejnych punktów.)
• Co wywołuje poczucie winy, nawet kiedy to nie my personalnie jesteśmy sprawcami hańbiących czynów?
• Czy otwarcie mówimy o tym, co zrobili lub robią źle nasi najbliżsi?
• Dlaczego wstydzimy się przyznać, kiedy na przykład któraś z osób należących do naszej rodziny zrobiła coś, co nie jest akceptowane społecznie?

UWAGA:

Nie oceniaj wypowiedzi uczniów. Przyjmij rolę moderatora, a nie uczestnika dyskusji.
4.    Zaproponuj wspólne przyjrzenie się postawom bohaterów filmu – ich relacjom, motywacjom i zachowaniom. Zadaj uczniom pytania pomocnicze:

• W jaki sposób na początku filmu przedstawieni są dwaj główni bohaterowie? Co się wydarzyło wcześniej? Jak to rzutuje na ich obecne relacje?
• Do czego namawia młodszego brata Franciszek, kiedy już wie, co jest przyczyną niechęci mieszkańców wsi wobec Józefa? (– Ja poznałem Żydów w Chicago dobrze. Józek, po prostu tego nie rób. Nie rob tego i już. – Czemu akurat ty?).
• Czym Józek tłumaczy motywy swojego postępowania?
• Jak zmienia się postawa Franciszka w miarę odkrywania prawdy o kolejnych wydarzeniach?
• W jaki sposób ukazana jest lokalna społeczność? Jak zachowują się mieszkańcy wsi, kiedy Józef zaczyna gromadzić macewy na swoim polu? Jaką wartość mają dla nich te żydowskie płyty nagrobne, a jaką dla Józefa?
• Czego boją się mieszkańcy wsi?
• Dlaczego początkowy ostracyzm wobec Józka zmienia się w zajadłą nienawiść?
• Jaką postawę przyjmuje ksiądz proboszcz, a jak zachowuje się przyszły jego następca, ksiądz Janusz?
• Po czyjej stronie staje posterunkowy, sierżant Nowak?
• Jak zachowuje się stary Sudecki, a jak jego wnuk i wnuczka?
• Dlaczego najstarsze mieszkanki wsi mówią półsłowami, nie wprost (dopiero przyparte pytaniami Franciszka wyznają prawdę)?
• Co mówi Malinowski, kiedy bracia przychodzą do jego obejścia?
• Jak zachowują się wobec siebie bracia, dowiedziawszy się, że ich ojciec aktywnie uczestniczył w zbrodni?
• Co było powodem ostatniej bójki braci?

5.    Zaproponuj uczniom, by zastanowili się nad tytułem filmu. Powiedz, że termin pokłosie, którym dawniej określano kłosy pozostałe na ściernisku po żniwach, obecnie oznacza wynik, rezultat jakiejś działalności. Poproś, aby uczniowie najpierw sami zastanowili się nad tym, co może znaczyć tytuł filmu, następnie podzielili się swoimi refleksjami w parach, a później porozmawiali o tym w czwórkach. Po kilku minutach, kiedy zauważysz, że uczniowie już doszli do jakiś wniosków, poproś liderów zespołów (czteroosobowych) o przedstawienie omówionych interpretacji tytułu.
6.    Zainicjuj dyskusję w klasie:

• Jakie zagrożenia niesie wojna?
• Co dzieje się, kiedy nadchodzi czas anarchii, kiedy zostaje zburzony codzienny porządek i prawo, kiedy sprawujący władzę przyzwalają na zbrodnię?
• Jakie znają przykłady różnych zachowań ludzi w obliczu nieprawości, niegodziwości, zbrodni?

7.    Przedstaw uczniom fakty: w różnych miejscowościach w Polsce, m.in. w Wąsoszu, Radziłowie, Jedwabnem w 1941 roku miały miejsce masowe zbrodnie na ludności żydowskiej dokonane przez miejscowych Polaków (uwaga red.: „Polaków” z Gestapo i oddziałów SS pod dowództwem Hermana Schapera). Przed wojną, w 1939 roku, w Polsce mieszkało 3 474 000 Żydów. Byli oni skupieni głównie w dużych i mniejszych miastach: 77% żyło w miastach, a 23% na wsiach. W niektórych województwach stanowili blisko połowę mieszkańców. Relacje między obiema narodowościami były skomplikowane; większość Żydów nie asymilowała się z Polakami, wielu Polaków było antysemitami (uwaga red.: o genezie tego antysemityzmu można poczytać tu: Judeopolonia – żydowskie państwo w państwie polskim). Po wojnie, przez cały okres PRL-u, oficjalnie się o tym nie mówiło. Publiczne dyskusje w mediach i środowiskach naukowych rozgorzały po ukazaniu się w 2000 roku kontrowersyjnej książki(uwaga red.: Nazywanie oszczerczego paszkwilu łamiącego wszelkie zasady warsztatu pracy historyka i pełnego konfabulacji „kontrowersyjną książką” jest hucpą (żydowskie określenie na ekstremalną bezczelność).) polskiego socjologa żydowskiego pochodzenia, na stałe zamieszkałego w Stanach Zjednoczonych, Jana Tomasza Grossa „Sąsiedzi”.
8.    Sprowokuj uczniów do refleksji. Zadaj pytania:

• Czy trzeba identyfikować się z tymi, którzy popełniali zbrodnie?
• W czyim imieniu ich dokonali? (uwaga red.: najpierw zapytajmy, czy w ogóle dokonali – i odpowiedzmy zgodnie z prawdą – NIE). Czy w imieniu wszystkich Polaków? Polski?

9.    Po kilku wypowiedziach ponownie podziel uczniów na czteroosobowe zespoły i poproś, aby przedyskutowali, jakie możliwości stwarza ujawnienie prawdy (uwaga red.: Koniec z polskim poczuciem winy – i wielką niechęć do oszczerców.). Co dzieje się z ludźmi, kiedy ją ukrywają (uwaga red.: Bezczelnie grasują głównych środkach masowego przekazu i kręcą filmy typu „Pokłosie”.). Jak to przekłada się na następne pokolenie (uwaga red.: Na to pytanie, jak zakłamanie przeszłości wpływa na psychikę młodych Żydów próbował odpowiedzieć reżyser filmu Zniesławienie (Defamation).)? Swoje pomysły uczniowie powinni zapisać na dużych arkuszach papieru, a następnie przedstawić pozostałym.
10.    Podsumuj: kiedy ludzie ukrywają prawdę, żyją w napięciu, w strachu przed jej ujawnieniem. Nie mają do siebie zaufania. Boją się siebie nawzajem, czują się winni. Choć prawda jest czasami bardzo trudna do przyjęcia, nawet szokująca, jednak daje możliwość naprawienia krzywd (uwaga red.: Patrz Norman Finkelstein, „Przedsiębiorstwo Holokaust: Oszuści, handlarze i historia” (The Holocaust Industry)), wybaczenia, przynosi oczyszczenie. Daje siłę i odwagę.
11.    Zwróć uwagę uczniów, że „Pokłosie” jest filmem fabularnym, czyli fikcyjnym. Jak każdy film fabularny utrzymany jest w pewnej konwencji. Zapytaj uczniów, czy potrafią określić jego gatunek. Dodaj, że już od pierwszych scen filmu reżyser czytelnie wprowadza widza w tę konwencję – ciemny las, rzucony w okno kamień, zamknięta wiejska społeczność – widz od razu czuje, że dzieje się coś złego. Skonfrontuj wypowiedzi uczniów z opisem gatunku z materiału pomocniczego nr 2. Zapytaj, co sądzą o wyborze tego gatunku przez reżysera w kontekście problematyki, jaką porusza film.  
12.    Zwróć uwagę uczniów na funkcję muzyki w filmie. Zauważ, że muzyka w „Pokłosiu” Pasikowskiego wyraźnie podkreśla sytuacje, nawet uwydatnia to, co dzieje się na ekranie, buduje nastrój, nasila emocje.
13.    Zainicjuj krótką dyskusję nt. zakończenia filmu. Jak można je interpretować? Jakie przesłanie jest w nim zawarte? Czy film Pasikowskiego nie jest także moralitetem, nawołującym do refleksji i rachunku sumienia (uwaga red.: Nie. Jest bezczelnym praniem mózgu, elementem pedagogiki wstydu/ pedagogiki winy, a komentowany tu „materiał dydaktyczny” jest dowodem na to, jakie zamiary przyświecały reżyserowi tego plugawego „dzieła”.)?
14.    Zapisz temat lekcji na tablicy i zapytaj uczniów, komu i dlaczego poleciliby obejrzenie  tego filmu?
15.    Podziękuj uczniom za aktywność podczas zajęć. Możesz zaproponować pisemną pracę domową do wyboru:

• Kto może oskarżać film Pasikowskiego o wymowę antypolską (uwaga red.:Każdy uczciwy, zdrowy na umyśle Polak.), a dla kogo, tak jak dla producenta filmu, Dariusza Jabłońskiego, ma on charakter propolski i ogromne znaczenie (uwaga red.: Jeśli mowa o Polakach, to film tem może być uznany za propolski wyłącznie przez osoby obłąkane i głupców, którym pedagogiką winy wyprano mózgi. Oczywiście każdy nie-Polak, który uczestniczy w akcji prania Polakom mózgów będzie zapewniał, że film jest skrajnie propolski.)? Scharakteryzuj obie postawy i ich motywację. Opowiedz się po jednej ze stron.
• Dlaczego tak często ukrywa się prawdę o przeszłości i w różnych utworach, dziełach kultury przedstawia historię swojego narodu jako pełną chwały i bohaterskich czynów?

Materiał pomocniczy nr 1

KARTA PRACY

W czasie projekcji filmu zwróć uwagę na to:

• Gdzie i kiedy rozgrywa się akcja filmu?
• Kto jest pierwszoplanowym bohaterem filmu?
• Kim są bohaterzy drugoplanowi?
• Które postacie postrzegasz jako bohaterów pozytywnych, a które oceniasz jako wyraźnie negatywne?
• W jaki sposób Józek Kalina uzasadnia bratu, dlaczego zajął się wyszukiwaniem, skupowaniem i ustawianiem na ojcowskim polu macew (żydowskich płyt nagrobnych)?
• Jak Franciszek Kalina reaguje na postępowanie Józefa, kiedy dowiaduje się, za co jego brat jest potępiany przez lokalną społeczność?
• W jaki sposób muzyka wpływa na emocje widza śledzącego przebieg akcji?
• Jak w kontekście obejrzanego filmu wyjaśnisz jego tytuł?
• Słowa którego z bohaterów filmu, padające w trakcie rozmów, wydają Ci się przesłaniem reżysera?

Materiał pomocniczy nr 2

Jaki to gatunek?
Dreszczowiec (ang. thriller) – rodzaj utworu sensacyjnego, powieści, filmu lub serialu telewizyjnego, którego zadaniem jest wywołanie u odbiorcy (czytelnika, widza) silnych emocji: lęku, strachu, napięcia. Jako głównymi  elementami są tajemniczość, niepewność, niedopowiedzenia. Fabuła podąża w kierunku punktu kulminacyjnego. Napięcie zwykle rośnie wówczas, kiedy główny bohater znajduje się w niebezpiecznej sytuacji, z której ucieczka wydaje się niemożliwa. Życie bohatera jest zagrożone, ponieważ niespodziewanie lub nieświadomie znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie lub potencjalnie groźnej sytuacji. W zależności od podgatunku fabuła thrillera opowiada zwykle o obronie dobra – życia ludzkiego, państwa, społeczności. Pod koniec utworu następuje zaskakujące rozwiązanie akcji. Zwykle wrogiem bohatera, często jego niedoszłym zabójcą okazuje się ten, kogo bohater o to nie podejrzewał.

Opracowała Anna Klimowicz